Onze lichaamstaal heeft een duidelijk cultureel component. We gebruiken onze handen in onze gesprekken allemaal. Wat het echter betekent is afhankelijk van de cultuur waarin je je vertoeft.
Zo is in onze cultuur je duim opsteken een positief signaal. Top of Uitstekend is het woord dat je met het gebruik van je handen tot uitdrukking brengt. In andere culturen betekent het echter Rot op! Geheel wat anders dus en zo kun je onbedoeld in een lastige situatie komen.
Hoe zit dat met onze gezichtsuitdrukkingen? Zijn deze universeel? Of is hier ook een cultureel aspect aan verbonden?
Het is een vraag die mij geregeld wordt gesteld. Het antwoord op deze vragen is allebei Ja. Hoe kan dat?
In een wetenschappelijk onderzoek op de Olympische Spelen, bij uitstek een plek vol intens gevoelde emoties, is bewezen dat we met onze gezichten de mogelijkheid hebben om deze emoties allemaal op dezelfde manier te uiten! Ongeacht afkomst, leeftijd, ziend of blind (op de para-olympische spelen), brachten de atleten emoties als geluk en verdriet na wedstrijden op dezelfde manier tot uiting in hun gezicht.
De crux zit hem in het woord mogelijk. Het kan maar hoeft niet. Het gebruik is namelijk ook cultureel bepaald.
Het komt namelijk ook voor dat mensen hun gezichtsuitdrukkingen extra benadrukken, bijvoorbeeld in een komisch moment. Of gaan neutraliseren, we doen dan ons best een pokerface op te zetten. Of zelfs gaan simuleren. Denk aan een acteur die een scene speelt in een film.
Het is ook mogelijk dat cultuur een rol speelt in het tot uitdrukking brengen van onze emoties in ons gezicht. Daar waar in expressieve culturen we onze emoties makkelijk laten zien, zijn er ook culturen waar dat veel minder gebeurt.
Daar waar in bijvoorbeeld Japan emoties als geluk en verdriet op dezelfde manier als in Nederland in het gezicht tot uiting worden gebracht, wordt door de heersende cultuur er minder uiting aangegeven. In de Japanse cultuur is het belangrijk om de emoties in het gezicht te neutraliseren.
Zo kan het dus dat onze gezichtsuitdrukkingen zowel universeel zijn en cultureel worden bepaald.
